ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ

Τι εννοούμε με τον όρο «μετάβαση»;

Η έννοια της «μετάβασης» δηλώνει το πέρασμα από μία κατάσταση σχετικά γνώριμη σε μία πιο ανοίκεια. Έτσι, η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό είναι ουσιαστικά η δημιουργία μιας γέφυρας που συνδέει τις δύο βαθμίδες της εκπαίδευσης με σκοπό την προετοιμασία των νηπίων για τις αλλαγές που θα αντιμετωπίσουν την επόμενη χρονιά. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται εντέλει η πιο σύντομη και εύκολη προσαρμογή των παιδιών στη νέα βαθμίδα. Επιπλέον, πολλές έρευνες υποδεικνύουν ότι η ομαλή μετάβαση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση έχει σημαντικό αντίκτυπο στη μετέπειτα ακαδημαϊκή και κοινωνική επιτυχία.

Τι αλλαγές αντιμετωπίζουν τα πρωτάκια;

Η αλλαγή της βαθμίδας επιφέρει πολλές διαφοροποιήσεις στην καθημερινότητα  των παιδιών της Α’ Δημοτικού.

• Αλλαγή καθημερινού σχολικού προγράμματος
• Μεγαλύτερο διάστημα παραμονής σε τάξη και θρανίο
• Περισσότερα παιδιά στην τάξη
• Περιορισμός του παιχνιδιού στην ώρα του διαλείμματος
• Συνύπαρξη με παιδιά διαφορετικών ηλικιών στο πλαίσιο του διαλείμματος
• Αλλαγή προσδοκιών εκπαιδευτικών και ενίσχυση αυτενέργειας
• Εμπλοκή γονέων σε εκπαιδευτική διαδικασία κατά την καθημερινή ολοκλήρωση καθηκόντων

Η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό αποτελεί, επομένως, μια κρίσιμη περίοδο για την ανάπτυξη των παιδιών όχι μόνο σε γνωστικό αλλά και σε συναισθηματικό επίπεδο. Διότι, η αλλαγή βαθμίδας σημαίνει αλλαγή στις προσδοκίες που έχουν οι μεγαλύτεροι από τα παιδιά, αλλά και στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τα ίδια τα παιδιά τον εαυτό τους.

Τι αναμένει o δάσκαλος της Α’ τάξης από τα «πρωτάκια» του:

Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, οι μαθητές της Α’ Δημοτικού, καλούνται να εγκλιματιστούν σε ένα τελείως καινούριο σχολικό περιβάλλον, αρκετά διαφορετικό από αυτό που είχαν συνηθίσει κατά την προσχολική τους εκπαίδευση.

Ταυτόχρονα, οι απαιτήσεις των δασκάλων του δημοτικού είναι αρκετά διαφοροποιημένες συγκριτικά με τους νηπιαγωγούς. Τα παιδιά από την πλευρά τους, καλούνται να ανταποκριθούν στις αξιώσεις αυτές μέσα σε ένα αρκετά σύντομα χρονικό διάστημα. Πιο συγκεκριμένα, οι δάσκαλοι έχουν προσδοκίες:

• Σε επίπεδο συμπεριφοράς πχ τήρηση κανόνων συμπεριφοράς, υιοθέτηση προκοινωνικών συμπεριφορών ( μοίρασμα, κοινωνική αλληλεπίδραση με συνομηλίκους, συνεργασία σε μαθησιακές δραστηριότητες και στο παιχνίδι).
• Σε επίπεδο μαθησιακό που σχετίζονται με τη γλωσσική έκφραση και κατανόηση, την αντίληψη προμαθηματικών εννοιών
• Σχετικές με κινητικές δεξιότητες (Αδρή κινητικότητα π.χ. γυμναστική, τρέξιμο, ισορροπία, Λεπτή κινητικότητα πχ κράτημα μολυβιού, δέσιμο κορδονιών).

Προκειμένου να ανταποκριθούν τα παιδιά σε όλες αυτές τις αλλαγές και να προσαρμοστούν ομαλά στο νέο πλαίσιο είναι χρήσιμο όσο φοιτούν ακόμα στο νηπιαγωγείο να διοργανώνονται δραστηριότητες που τους προετοιμάζουν.

Επιπρόσθετα, στόχος αυτών των δραστηριοτήτων είναι η ετοιμότητα των μαθητών να αξιοποιήσουν στο δημοτικό τις προηγούμενες εκπαιδευτικές εμπειρίες τους. Να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση για τις μαθησιακές και όχι μόνο ικανότητες τους και να μπορέσουν να δημιουργήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης και συνεργασίας με τους συμμαθητές και τους εκπαιδευτικούς.

Πώς μπορούν οι γονείς να διευκολύνουν τη μετάβαση;

• Περιγράφοντας τους τι περιλαμβάνει το δημοτικό. Εστιάζοντας στις θετικές αλλαγές που θα ακολουθήσουν και απομυθοποιώντας τα αρνητικά στερεότυπα για το δημοτικό.
• Να συζητήσουν για τα κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ των βαθμίδων.
• Να συζητήσουν/ συναντήσουν γνωστά πρόσωπα, εφόσον υπάρχουν, τα οποία θα είναι στο ίδιο σχολείο. Όπως, ένας συμμαθητής που θα φοιτήσει στο ίδιο σχολείο ή ένα γειτονόπουλο που είναι σε μεγαλύτερη τάξη δημοτικού.
• Κάνοντας μια επίσκεψη το σχολείο στο οποίο θα φοιτήσουν τα παιδιά, ώστε να εξοικειωθούν με το χώρο και τη διαδρομή που ακολουθούν.
• Να μεταβιβάσουν τις δικές τους εμπειρίες ως μαθητές. Όπως, να βρουν φωτογραφίες από όταν ήταν εκείνοι παιδιά, πώς ήταν το δικό τους σχολείο, οι συμμαθητές, τα μαθήματα.
• Να εμπλέξουν τα ίδια τα παιδιά στην οργάνωση του εκπαιδευτικού υλικού που θα χρειαστούν για το δημοτικό. Για παράδειγμα να αγοράσουν μαζί τα υλικά και τα βιβλία που χρειαστούν την επόμενη χρονιά, να διαλέξουν τη νέα κασετίνα, τα τετράδια και τη μεγαλύτερη τσάντα  που θα χωράει τα βιβλία κλπ.

Οι παραπάνω δραστηριότητες ευνοούν τόσο τα παιδιά, αλλά και τους γονείς τους. Η μετάβαση των παιδιών στο δημοτικό συνιστά πρόκληση και για τους γονείς, οι οποίοι καλούνται να αναγνωρίσουν ότι τα παιδιά τους μεγαλώνουν και γίνονται πιο αυτόνομα. Στόχος είναι η ενθάρρυνση της αυτενέργειας και πρωτοβουλίας. Επίσης, κατά τα πρώτα σχολικά χρόνια, θα κληθούν να συμβάλλουν στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η εμπλοκή τους στην εκτέλεση των καθηκόντων είναι αρχικά απαραίτητη. Για αυτόν το λόγο οι δράσεις μετάβασης δε θα πρέπει να απευθύνονται αποκλειστικά στα παιδιά, αλλά και στους γονείς τους. Είναι γόνιμο λοιπόν, οι γονείς να εκφράζουν τις ανησυχίες τους και τις απορίες τους σε πρόσωπα που μπορούν να τους κατευθύνουν, όπως είναι για παράδειγμα οι εκπαιδευτικοί, και να προετοιμάζονται και οι ίδιοι για τις αλλαγές που θα προκύψουν στην καθημερινότητα τους.

Δομνίκη Δημητριάδου-Μανίνια, Παιδοψυχολόγος